Χαιρετισμός ΥπΑΑΤ κας. Κατερίνας Μπατζελή στην παρουσίαση του βιβλίου "Γυναίκα και Γη της Μικράς Ασίας και του Πόντου"

Χαιρετισμός ΥπΑΑΤ κας. Κατερίνας Μπατζελή στην παρουσίαση του βιβλίου "Γυναίκα και Γη της Μικράς Ασίας και του Πόντου"
Κύριες και Κύριοι,
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Αγαπητή Νάντια, κύριε Γιάννη,

Είμαι συγκινημένη, όχι πολιτικά αλλά ειλικρινά, που βρίσκομαι μαζί σας σήμερα.

Είναι για μένα τιμή να συμμετέχω στην παρουσίαση μιας τόσο ξεχωριστής προσπάθειας που αυτή αποτυπώνεται στο καλαίσθητο λεύκωμα - φόρο τιμής στις γυναίκες που έζησαν και ξεριζώθηκαν από τις αλησμόνητες πατρίδες της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

Ένα πόνημα από το οποίο εκτός από τη συγκίνηση, πηγάζει η αγάπη και το μεράκι των δημιουργών του.

Δεν είμαι ιστορικός. Ομολογώ ότι οι γνώσεις μου δεν επαρκούν για μια επιστημονική αξιολόγηση του βιβλίου.

Ωστόσο, σαν Ελληνίδα με άρρηκτους δεσμούς με τη Μικρά Ασία δεν μπορώ παρά να θαυμάσω την ακούραστη προσπάθεια των συγγραφέων να συνδυάσουν:


την παράδοση με την αισθητική
την ιστορική μνήμη και τις αξίες με το νόημα της ζωής
Παρακαταθήκες των γυναικών της Μικράς Ασίας και του Πόντου.

Λαοί χωρίς ιστορική μνήμη είναι λαοί χωρίς μέλλον.

Φέτος, συμπληρώνονται 88 χρόνια από τον βίαιο ξεριζωμό των Μικρασιατών από τα χώματα, όπου για αιώνες ο ελληνισμός άφησε δυναμικά το στίγμα του.

Σχεδόν 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι, με ανεξίτηλα χαραγμένη μέσα τους την ανείπωτη τραγωδία που έζησαν, ακολούθησαν το δύσκολο δρόμο της προσφυγιάς.

Ξεριζωμός που επαναπροσδιόρισε τις συνθήκες ζωής τους αλλά και εκείνων που τους υποδέχτηκαν.

Aνάμεσα τους, συντριπτική πλειοψηφία αποτελούσαν οι γυναίκες, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι, αφού οι άνδρες είχαν αποδεκατιστεί από τον πόλεμο, τις σφαγές και τα τάγματα εργασίας.

Η ανέχεια, οι κακουχίες, τα σοβαρά προβλήματα επιβίωσης και ενσωμάτωσης συνόδευσαν την εγκατάσταση των προσφύγων στην μητροπολιτική Ελλάδα.

Η ελληνική κοινωνία, μετά το μικρασιατικό δράμα, και ιδιαίτερα τα αστικά κέντρα, όπως και η Λαμία, έγιναν πόλοι συγκέντρωσης πληθυσμιακών στρωμάτων με διαφορετικές καταβολές.

Κάθε πόλη έγινε κι ένας κόμβος επικοινωνίας ανάμεσα στους ντόπιους και τους πρόσφυγες, Νέα ήθη, νέες αντιλήψεις και καινούργιες οπτικές ήρθαν να μπολιάσουν την παράδοση της Ελληνικής Περιφέρειας. Πρόκειται για μια μεταβατική περίοδος που χαρακτηρίστηκε από βαθιές ανακατατάξεις οι οποίες αποτυπώθηκαν τόσο στον τομέα της οικονομίας όσο και του πολιτισμού.

Είναι πλέον αναμφισβήτητο ότι η Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε καθοριστικό κεφάλαιο για την μετεξέλιξη της Ελλάδας, αφού μετασχημάτισε όχι μόνο το γεωγραφικό και πληθυσμιακό αλλά και τον ιδεολογικό χάρτη της πατρίδας μας.

Οι πρόσφυγες ήταν αναγκασμένοι να κοιτάξουν μπροστά, αλλά δεν ήταν και διατεθειμένοι να ξεχάσουν.

Για να διατηρήσουν τη μνήμη αλλά και την κουλτούρα τους, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της εγκατάστασής τους στους νέους τόπους κατοικίας τους, συγκρότησαν Συλλόγους και δημιούργησαν Ενώσεις.

Οι νέες αυτές συλλογικότητες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι ίδιοι προσέφεραν φτηνά εργατικά χέρια, παρά τις γνώσεις τους, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ουσιαστική συγκρότηση του εργατοσυνδικαλιστικού κινήματος.

Ιδίως οι Μικρασιάτισσες γυναίκες, συνεισφέροντας ιδιαίτερα στη μεταποίηση και στις υπηρεσίες, αποτέλεσαν έναν νέο πυρήνα της εργατικής βιομηχανικής τάξης, και συνετέλεσαν σε ουσιαστικές κοινωνικές ζυμώσεις, που έδειξαν τον δρόμο στο γυναικείο κίνημα ώστε να διεκδικήσει:


πολιτικά δικαιώματα,
ισότητα στην εργασία και την εκπαίδευση
αλλά και τη χειραφέτηση από τα παραδοσιακά πρότυπα.
Η γυναίκα αστή της Σμύρνης αλλά και η γυναίκα - αγρότισσα, όλες αυτές οι γυναίκες του πόνου μα και της αγάπης, οι λουσμένες στο φως του πολιτισμού της Ιωνίας, οι ματωμένες από τα πολιτικά παιγνίδια των Ισχυρών, αναδείχθηκαν, στη νέα τους πατρίδα, πρωταγωνιστές. Ο πονός, τα πικρά δάκρυα, ο θρήνος έγιναν εφαλτήριο για δημιουργία.

Δεν επωμίστηκαν μόνο τη φροντίδα της οικογένειάς τους, στηρίζοντας την ηθικά και ψυχολογικά, αλλά και δούλευαν ενισχύοντας το οικογενειακό εισόδημα.

Πάντα περιποιημένες, καλλωπισμένες, κοινωνικές και φιλόξενες μετάδωσαν τις συνήθειές τους στην Ελλαδίτισσα γυναίκα που έγινε η γειτόνισσά τους, η φίλη τους, το αποκούμπι τους, φέρνοντας μια επανάσταση στον αστικό ιστό.

Τα φτωχόσπιτά τους αναδείχθηκαν σε χώρους ελπίδας πρωτόγνωρους στις γειτονιές των διαφόρων πόλεων, όπου εγκαταστάθηκαν, και συμπαρέσυραν τους ντόπιους πληθυσμούς σε μια αναβάθμιση κοινωνική και πολιτική.

Η Μικρασιάτισσα γυναίκα, σύζυγος, μάνα, κόρη και αδελφή, με το καταδικασμένο "πριν" και το επώδυνο "μετά", μέσα από τη ζωή και τις επιλογές της, διακηρύσσει την ολική επικράτηση της προσφοράς αλλά και της αγωνιστικής διεκδίκησης.

Αλύγιστη στους ανέμους του Πολέμου, αδάμαστη από τις θύελλες της προσφυγιάς, με παλικαρίσια ψυχή, που κράτησε τα βαθιά κοιτάσματα της μνήμης σε καιρούς διωγμών και άδειων λόγων δεν καταδέχτηκε να παραμείνει στο περιθώριο.

Διεκδίκησε και κατέκτησε ένα δικαιότερο αύριο για την ίδια και τα παιδιά της.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ίδια Μικρασιάτισσα γυναίκα πρωταγωνίστησε και στους αγώνες κατά του φασισμού και του ναζισμού.

Μέσα από τα προσφυγόσπιτα ξεπήδησαν πολλές αγωνίστριες που δε δίστασαν μέχρι και να θυσιάσουν την ίδια τους τη ζωή. Ο ρόλος, λοιπόν, της Μικρασιάτισσας γυναίκας ήταν καταλυτικός ως δυναμικός συντελεστής διαμόρφωσης της νεότερης ελληνικής ιστορίας και των κοινωνικών αλλαγών, παρόλο που σχεδόν αγνοήθηκε από τους μελετητές, οι οποίοι εστίασαν κυρίως στην παρουσία της στο σπίτι.

Η Μικρασιάτισσα - εργάτρια, η Μικρασιάτισσα - αγρότισσα πρωτοστάτησαν στους κοινωνικούς αγώνες για δικαιότερες αμοιβές και καλύτερες συνθήκες απασχόλησης και ασφάλισης.

Για όλους αυτούς τους λόγους, το λεύκωμα με τα κείμενα και τις μοναδικές φωτογραφίες του, δεν σας κρύβω ότι με άγγιξε προσωπικά, καθώς αναδεικνύει τα ήθη και τα έθιμα, τις κοινωνικές συνθήκες και τον μεγαλειώδη πολιτισμό του γυναικείου πληθυσμού των περιοχών αυτών.

Η αναγνώριση του ρόλου της Μικρασιάτισσας παράγει και πολιτική ευθύνη.

Σε μια κρίσιμη περίοδο για τη χώρα, από αυτή την ιστορική εμπειρία μας καλούμαστε να αντλήσουμε θάρρος και συμπεράσματα, για να ανταποκριθούμε στις ποικίλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.

Το μεγαλύτερο κεφάλαιο της χώρας μας είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι, γυναίκες και άνδρες, εκείνοι του "χθες" και αυτοί του "σήμερα", με τους οποίους καταβάλλουμε τη συστηματική προσπάθεια για την ανόρθωση της οικονομίας μας.

Κλείνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ και πάλι τον κ. Γιάννη και την Νάντια Σαραντοπούλου για το μοναδικό ταξίδι αναμνήσεων που μας χάρισαν απλόχερα και παράλληλα να ευχαριστήσω την Ένωση Μικρασιατών Λαμίας για την τιμητική σας πρόσκληση.