Ομιλία Κατερίνας Μπατζελή στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου σχετικά με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική προοπτική της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (Κ.Α.Π.).
Κύριε Υπουργέ, πραγματικά θεωρώ πάρα πολύ θετική τη συμβολή σας, καθώς σταδιακά, ανάλογα με την εξέλιξη του θέματος των δημοσιονομικών προοπτικών και της Κ.Α.Π., συνομιλούμε μαζί σας στις συνεδριάσεις των Επιτροπών Παραγωγής και Εμπορίου και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.
Θα είμαι πάρα πολύ συγκεκριμένη επί του θέματος, το οποίο συζητάμε. Το θέμα της Κ.Α.Π. έχει «τα συν και τα πλην», βάσει και των εξελίξεων, τις οποίες και εσείς κάθε φορά παρακολουθείτε. Θα ήθελα να κάνω ορισμένες παρατηρήσεις, με βάση το κείμενο της εισήγησης που μας παρουσιάσετε, έτσι ώστε ο καθένας μας να μπορέσει να οικοδομήσει ένα διάλογο σε αυτό το θέμα.
Καταρχήν, κ. Υπουργέ, θεωρώ ότι, εφόσον υπάρχουν τώρα οι προτάσεις από πλευράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εσείς έχετε σχηματίσει τα βασικά σημεία των ελληνικών θέσεων, θα ήταν σκόπιμο να ζητήσετε ως Υπουργείο μια ολοκληρωμένη επιχειρησιακή μελέτη από τον ίδιο τον ΟΟΣΑ, έτσι ώστε να μπορούμε να κάνουμε μια πλήρη ανάλυση, σχεδιασμό, αλλά και εφαρμογή των τελικών προτάσεων της αγροτικής και διατροφικής πολιτικής στη χώρα μας. Θέτω τον ΟΟΣΑ, διότι είναι ένας Οργανισμός ο οποίος μπορεί να χαράξει και επιμέρους επιχειρησιακά προγράμματα, σε συμφωνία και σύμπλευση με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου σας.
Θα ήθελα να κάνω μια αρχική παρατήρηση, την οποία μπορώ να κατανοήσω πολιτικά γιατί τη χρησιμοποιείτε προς το παρόν ακόμη και στην έκθεσή σας. Αλλά θα ήθελα να είμαστε λίγο επιφυλακτικοί. Αυτή η παρατήρηση είναι το τι χάνουμε από το πακέτο. Μπορώ να καταλάβω ότι τον τελευταίο χρόνο το αρχικό σενάριο της Κ.Α.Π. για το πώς θα κοστολογηθεί η στρεμματική ενίσχυση ήταν πολύ χειρότερη. Όμως αυτή τη στιγμή πιστεύω ότι έχουμε να διευκρινίσουμε δύο πράγματα. Στο βαθμό που ισχύσει η ενίσχυση ανά εκμετάλλευση ή η στρεμματική ενίσχυση χωρίς ιστορικά δικαιώματα, το τελικό αποτέλεσμα της απώλειας ή του κέρδους από το τελικό πακέτο δεν θα είναι μετρήσιμο. Δηλαδή δε μπορούμε να το ποσοτικοποιήσουμε αυτή τη στιγμή. Θα το εξηγήσω πολύ απλά.
Τα ιστορικά δικαιώματα είναι περίπου τρία δισ. και προέρχονται κυρίως από τις άμεσες ενισχύσεις. Εισρέουν βάσει της παραγωγής μας, την οποία είχαμε πριν έξι ή επτά χρόνια. Αν βάσει της νέας ΚΑΠ η στρεμματική ενίσχυση κατοχυρωθεί, χωρίς εμείς σε εσωτερικό επίπεδο να έχουμε κατοχυρώσει την αγροτική, καλλιεργήσιμη γη, τη γη υψηλής παραγωγικότητας, σε συνδυασμό με τη μη οριστική γη, την κατοχύρωση των ενεργών αγροτών, τότε δε θα μπορούμε με βεβαιότητα να προσδιορίσουμε το τελικό όφελος. Αν δε διασφαλίσουμε αυτά τα δύο άκρα, τότε η μείωση θα γίνεται μόνο τυπικά, η οποία άλλωστε αναφέρεται ότι είναι της τάξης του 3% ή του 5% ή στο παρελθόν του 15%.
Με αυτό συνδέω την πρόταση που σας είπα για την ολοκληρωμένη μελέτη, την οποία πρέπει να κάνουμε με ένα διεθνή οργανισμό.
Συνεπώς, οριοθετούμε τη γη και τους ενεργούς αγρότες. Απαντώντας στον κ. Κόλλια, θέλω να πω σ’ αυτό το σημείο, ότι πρέπει να αισθανόμαστε πολύ καλά για το γεγονός ότι είμαστε η πρώτη χώρα, όπου με πάρα πολύ μεγάλη σαφήνεια έχουμε ορίσει το μητρώο αγροτών, με τα εθνικά δεδομένα τα οποία υπάρχουν. Όλος ο κόσμος μπορεί να καταλάβει τι εννοώ. Για πρώτη φορά στην Ε.Ε. μπαίνει το θέμα του ενεργού αγρότη με κριτήρια, τα οποία δεν θα διαφοροποιούνται κατά πολύ απ’ αυτά τα οποία εμείς εν μέρει έχουμε εισαγάγει στο μητρώο.
Κύριε Υπουργέ, θα σας πρότεινα στα πλαίσια της διαπραγμάτευσής σας ο ενεργός αγρότης – που είναι κομβικής σημασίας για επιλεξιμότητα της αγροτικής γης – να μπορεί να συσχετιστεί με το θέμα του χρόνου απασχόλησης, δηλαδή μερικής ή πλήρους απασχόλησης, με το θέμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, με τη συμμετοχή του σε συλλογικά αγροτικά ή συνεταιριστικά σχήματα, με τις ασφαλιστικές εισφορές και κατά πόσο είναι επιλέξιμος για φοροαπαλλαγές για τη χρήση ενέργειας.
Επίσης, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να οριστούν οι μεταβλητές που σχετίζονται με τον τρόπο κατανομής των επιδοτήσεων. Θεωρώ ότι πρέπει να προτάξουμε τρία κριτήρια δικά μας. Πρώτον το θέμα της απασχόλησης. Δεύτερον είναι το θέμα του κόστους παραγωγής και αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο θα πρέπει άμεσα να καταθέσει κλαδικές μελέτες του κόστους παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη και το κόστος της γης σε κάθε χρήση. Δηλαδή, δεν μπορούμε να πάμε στην διαπραγμάτευση, χωρίς να έχουμε μετρήσιμα μεγέθη του κόστους παραγωγής της ίδιας της εκμετάλλευσης.
Όσον αφορά το τρίτο θέμα, θα μου επιτρέψετε να έχω ορισμένους προβληματισμούς για αυτό το πρασίνισμα των άμεσων ενισχύσεων. Μπορώ να πω ότι εάν δεν το διαχειριστεί σωστά η Ε.Ε., είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος απώλειας πόρων από την Κ.Α.Π.. Μέχρι τώρα το πρασίνισμα των επιδοτήσεων, προερχόταν κυρίως και από τα 350 εκατομμύρια στον Αλέξανδρο Μπαλτατζή. Τα αγροπεριβαλλοντολογικά, βιολογικά μέτρα κ.λπ.. Αυτά τα μέτρα των 350 εκατ. πιθανά να μην μπορούν να ενισχύσουν γιατί αντίστοιχα μέτρα θα υπάρχουν στον πλέον ένα.
Το πρώτο ερώτημα μου είναι, αν παραμένουν σταθερά σαν προϋπολογισμός τα αντίστοιχα μέτρα ή δηλ. αν παραμένει ο προϋπολογισμός γενικά του πυλώνα 2 σε επίπεδο Ε.Ε. και μετά βλέπουμε τον εθνικό καταμερισμό. Δεύτερον, ο πράσινος συντελεστής 30% αντιστοιχεί περίπου σε 120 ευρώ/ 10 στρέμματα, όταν κατά μέσο όρο η στρεμματική ενίσχυση είναι 400 ευρώ. Εάν αυτά τα 120 δεν χρησιμοποιηθούν ή δεν μπορεί να πιστοποιηθεί ότι τα παίρνει ένας αγρότης για καλλιεργητικές πρακτικές της πολλαπλής συμμόρφωσης, θα βρεθούμε εντός περιοχών και εντός χώρας, μερικοί παραγωγοί να παίρνουν την οικολογική αυτή παράμετρο και άλλοι να μην το παίρνουν. Ενεργός παραγωγός, μέχρι τώρα για τον κοινοτικό κανονισμό, είναι αυτός που διατηρεί απλά το περιβάλλον. Για εμάς όμως δεν θα πρέπει να περιοριστούμε μόνο σε αυτή τη δράση. Θα πρέπει να είναι αυτός που παραδίδει προϊόν, αυτός που εμπορεύεται. Και έχετε όλους τους μηχανισμούς να το ελέγξετε και διαμέσου του μηχανισμού ιχνηλασιμότητας, τον οποίο και θα εφαρμόσετε.
Έχει διαμορφωθεί από την Ε.Ε ένα πακέτο προτάσεων που έχει πολλά κενά και κινδύνους στη δομή, η οποία έχει αναπτυχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο δεύτερος πυλώνας, που θα πρέπει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα προγράμματα. Δεν μπορεί να χρηματοδοτούνται αποσπασματικά τομείς, όπως η μεταποίηση, οι νέοι αγρότες, τα leader, τα προγράμματα ΟΠΑΑΧ, τα αγροτοπεριβαλλοντικά. Αλλά να υπάρχει η δυνατότητα στο κράτος μέλος να ετοιμάζει ολοκληρωμένα αγροτικά περιφερειακά προγράμματα, όπου εκεί θα συγκεντρώνονται οι επενδυτικές δράσεις των αγροτών, των ιδιωτών, των τεχνολογικών πάρκων κ.λπ.. Η λογική του σημερινού προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης δεν το καθιστά μετρήσιμο. Δεν μπορεί κάποιος να μετρήσει το τελικό αποτέλεσμα. Τα προγράμματα Leader δεν είναι γνωστά από πλευράς οικονομικής απόδοσης, διότι αυτά δεν εντάσσονται σε μια πολύ συγκεκριμένη περιφέρεια, που να μπορεί να μετρηθεί στο σύνολο της οικονομίας το τελικό αποτέλεσμα. Και μέσα σ’ αυτή τη λογική θα πρέπει να εξεταστούν και οι περιοχές fasing in – fasing out, όπως ισχύουν στο περιφερειακό ταμείο.
Κύριε Υπουργέ, πραγματικά θεωρώ πάρα πολύ θετική τη συμβολή σας, καθώς σταδιακά, ανάλογα με την εξέλιξη του θέματος των δημοσιονομικών προοπτικών και της Κ.Α.Π., συνομιλούμε μαζί σας στις συνεδριάσεις των Επιτροπών Παραγωγής και Εμπορίου και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.
Θα είμαι πάρα πολύ συγκεκριμένη επί του θέματος, το οποίο συζητάμε. Το θέμα της Κ.Α.Π. έχει «τα συν και τα πλην», βάσει και των εξελίξεων, τις οποίες και εσείς κάθε φορά παρακολουθείτε. Θα ήθελα να κάνω ορισμένες παρατηρήσεις, με βάση το κείμενο της εισήγησης που μας παρουσιάσετε, έτσι ώστε ο καθένας μας να μπορέσει να οικοδομήσει ένα διάλογο σε αυτό το θέμα.
Καταρχήν, κ. Υπουργέ, θεωρώ ότι, εφόσον υπάρχουν τώρα οι προτάσεις από πλευράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εσείς έχετε σχηματίσει τα βασικά σημεία των ελληνικών θέσεων, θα ήταν σκόπιμο να ζητήσετε ως Υπουργείο μια ολοκληρωμένη επιχειρησιακή μελέτη από τον ίδιο τον ΟΟΣΑ, έτσι ώστε να μπορούμε να κάνουμε μια πλήρη ανάλυση, σχεδιασμό, αλλά και εφαρμογή των τελικών προτάσεων της αγροτικής και διατροφικής πολιτικής στη χώρα μας. Θέτω τον ΟΟΣΑ, διότι είναι ένας Οργανισμός ο οποίος μπορεί να χαράξει και επιμέρους επιχειρησιακά προγράμματα, σε συμφωνία και σύμπλευση με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου σας.
Θα ήθελα να κάνω μια αρχική παρατήρηση, την οποία μπορώ να κατανοήσω πολιτικά γιατί τη χρησιμοποιείτε προς το παρόν ακόμη και στην έκθεσή σας. Αλλά θα ήθελα να είμαστε λίγο επιφυλακτικοί. Αυτή η παρατήρηση είναι το τι χάνουμε από το πακέτο. Μπορώ να καταλάβω ότι τον τελευταίο χρόνο το αρχικό σενάριο της Κ.Α.Π. για το πώς θα κοστολογηθεί η στρεμματική ενίσχυση ήταν πολύ χειρότερη. Όμως αυτή τη στιγμή πιστεύω ότι έχουμε να διευκρινίσουμε δύο πράγματα. Στο βαθμό που ισχύσει η ενίσχυση ανά εκμετάλλευση ή η στρεμματική ενίσχυση χωρίς ιστορικά δικαιώματα, το τελικό αποτέλεσμα της απώλειας ή του κέρδους από το τελικό πακέτο δεν θα είναι μετρήσιμο. Δηλαδή δε μπορούμε να το ποσοτικοποιήσουμε αυτή τη στιγμή. Θα το εξηγήσω πολύ απλά.
Τα ιστορικά δικαιώματα είναι περίπου τρία δισ. και προέρχονται κυρίως από τις άμεσες ενισχύσεις. Εισρέουν βάσει της παραγωγής μας, την οποία είχαμε πριν έξι ή επτά χρόνια. Αν βάσει της νέας ΚΑΠ η στρεμματική ενίσχυση κατοχυρωθεί, χωρίς εμείς σε εσωτερικό επίπεδο να έχουμε κατοχυρώσει την αγροτική, καλλιεργήσιμη γη, τη γη υψηλής παραγωγικότητας, σε συνδυασμό με τη μη οριστική γη, την κατοχύρωση των ενεργών αγροτών, τότε δε θα μπορούμε με βεβαιότητα να προσδιορίσουμε το τελικό όφελος. Αν δε διασφαλίσουμε αυτά τα δύο άκρα, τότε η μείωση θα γίνεται μόνο τυπικά, η οποία άλλωστε αναφέρεται ότι είναι της τάξης του 3% ή του 5% ή στο παρελθόν του 15%.
Με αυτό συνδέω την πρόταση που σας είπα για την ολοκληρωμένη μελέτη, την οποία πρέπει να κάνουμε με ένα διεθνή οργανισμό.
Συνεπώς, οριοθετούμε τη γη και τους ενεργούς αγρότες. Απαντώντας στον κ. Κόλλια, θέλω να πω σ’ αυτό το σημείο, ότι πρέπει να αισθανόμαστε πολύ καλά για το γεγονός ότι είμαστε η πρώτη χώρα, όπου με πάρα πολύ μεγάλη σαφήνεια έχουμε ορίσει το μητρώο αγροτών, με τα εθνικά δεδομένα τα οποία υπάρχουν. Όλος ο κόσμος μπορεί να καταλάβει τι εννοώ. Για πρώτη φορά στην Ε.Ε. μπαίνει το θέμα του ενεργού αγρότη με κριτήρια, τα οποία δεν θα διαφοροποιούνται κατά πολύ απ’ αυτά τα οποία εμείς εν μέρει έχουμε εισαγάγει στο μητρώο.
Κύριε Υπουργέ, θα σας πρότεινα στα πλαίσια της διαπραγμάτευσής σας ο ενεργός αγρότης – που είναι κομβικής σημασίας για επιλεξιμότητα της αγροτικής γης – να μπορεί να συσχετιστεί με το θέμα του χρόνου απασχόλησης, δηλαδή μερικής ή πλήρους απασχόλησης, με το θέμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, με τη συμμετοχή του σε συλλογικά αγροτικά ή συνεταιριστικά σχήματα, με τις ασφαλιστικές εισφορές και κατά πόσο είναι επιλέξιμος για φοροαπαλλαγές για τη χρήση ενέργειας.
Επίσης, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να οριστούν οι μεταβλητές που σχετίζονται με τον τρόπο κατανομής των επιδοτήσεων. Θεωρώ ότι πρέπει να προτάξουμε τρία κριτήρια δικά μας. Πρώτον το θέμα της απασχόλησης. Δεύτερον είναι το θέμα του κόστους παραγωγής και αυτό σημαίνει ότι το Υπουργείο θα πρέπει άμεσα να καταθέσει κλαδικές μελέτες του κόστους παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη και το κόστος της γης σε κάθε χρήση. Δηλαδή, δεν μπορούμε να πάμε στην διαπραγμάτευση, χωρίς να έχουμε μετρήσιμα μεγέθη του κόστους παραγωγής της ίδιας της εκμετάλλευσης.
Όσον αφορά το τρίτο θέμα, θα μου επιτρέψετε να έχω ορισμένους προβληματισμούς για αυτό το πρασίνισμα των άμεσων ενισχύσεων. Μπορώ να πω ότι εάν δεν το διαχειριστεί σωστά η Ε.Ε., είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος απώλειας πόρων από την Κ.Α.Π.. Μέχρι τώρα το πρασίνισμα των επιδοτήσεων, προερχόταν κυρίως και από τα 350 εκατομμύρια στον Αλέξανδρο Μπαλτατζή. Τα αγροπεριβαλλοντολογικά, βιολογικά μέτρα κ.λπ.. Αυτά τα μέτρα των 350 εκατ. πιθανά να μην μπορούν να ενισχύσουν γιατί αντίστοιχα μέτρα θα υπάρχουν στον πλέον ένα.
Το πρώτο ερώτημα μου είναι, αν παραμένουν σταθερά σαν προϋπολογισμός τα αντίστοιχα μέτρα ή δηλ. αν παραμένει ο προϋπολογισμός γενικά του πυλώνα 2 σε επίπεδο Ε.Ε. και μετά βλέπουμε τον εθνικό καταμερισμό. Δεύτερον, ο πράσινος συντελεστής 30% αντιστοιχεί περίπου σε 120 ευρώ/ 10 στρέμματα, όταν κατά μέσο όρο η στρεμματική ενίσχυση είναι 400 ευρώ. Εάν αυτά τα 120 δεν χρησιμοποιηθούν ή δεν μπορεί να πιστοποιηθεί ότι τα παίρνει ένας αγρότης για καλλιεργητικές πρακτικές της πολλαπλής συμμόρφωσης, θα βρεθούμε εντός περιοχών και εντός χώρας, μερικοί παραγωγοί να παίρνουν την οικολογική αυτή παράμετρο και άλλοι να μην το παίρνουν. Ενεργός παραγωγός, μέχρι τώρα για τον κοινοτικό κανονισμό, είναι αυτός που διατηρεί απλά το περιβάλλον. Για εμάς όμως δεν θα πρέπει να περιοριστούμε μόνο σε αυτή τη δράση. Θα πρέπει να είναι αυτός που παραδίδει προϊόν, αυτός που εμπορεύεται. Και έχετε όλους τους μηχανισμούς να το ελέγξετε και διαμέσου του μηχανισμού ιχνηλασιμότητας, τον οποίο και θα εφαρμόσετε.
Έχει διαμορφωθεί από την Ε.Ε ένα πακέτο προτάσεων που έχει πολλά κενά και κινδύνους στη δομή, η οποία έχει αναπτυχθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο δεύτερος πυλώνας, που θα πρέπει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα προγράμματα. Δεν μπορεί να χρηματοδοτούνται αποσπασματικά τομείς, όπως η μεταποίηση, οι νέοι αγρότες, τα leader, τα προγράμματα ΟΠΑΑΧ, τα αγροτοπεριβαλλοντικά. Αλλά να υπάρχει η δυνατότητα στο κράτος μέλος να ετοιμάζει ολοκληρωμένα αγροτικά περιφερειακά προγράμματα, όπου εκεί θα συγκεντρώνονται οι επενδυτικές δράσεις των αγροτών, των ιδιωτών, των τεχνολογικών πάρκων κ.λπ.. Η λογική του σημερινού προγράμματος αγροτικής ανάπτυξης δεν το καθιστά μετρήσιμο. Δεν μπορεί κάποιος να μετρήσει το τελικό αποτέλεσμα. Τα προγράμματα Leader δεν είναι γνωστά από πλευράς οικονομικής απόδοσης, διότι αυτά δεν εντάσσονται σε μια πολύ συγκεκριμένη περιφέρεια, που να μπορεί να μετρηθεί στο σύνολο της οικονομίας το τελικό αποτέλεσμα. Και μέσα σ’ αυτή τη λογική θα πρέπει να εξεταστούν και οι περιοχές fasing in – fasing out, όπως ισχύουν στο περιφερειακό ταμείο.
